Bảo vệ môi trường là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân và cộng đồng. Tuy nhiên, việc xử lý rác thải, đặc biệt là loại rác thải nguy hiểm như rác thải y tế, vẫn còn nhiều bất cập, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe con người và môi trường sống. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình xử lý rác thải y tế một cách hiệu quả và an toàn, rác thải y tế được xử lý như thế nào?

Rác thải y tế là gì?

Rác thải y tế là chất thải phát sinh trong quá trình hoạt động của các cơ sở y tế, bao gồm chất thải y tế nguy hại, chất thải y tế thông thường và nước thải y tế.

Rác thải y tế có thể bắt nguồn từ nhiều hoạt động khác nhau, bao gồm:

• Hoạt động khám chữa bệnh: kim tiêm, ống nghiệm, bông băng gạc, mô bệnh phẩm,..
• Hoạt động nghiên cứu khoa học: Mẫu bệnh phẩm, hóa chất thí nghiệm,... 
• Hoạt động sản xuất dược phẩm: Phế thải từ sản xuất thuốc, hóa chất,...

Phân loại rác thải y tế

Chất thải y tế gồm 5 nhóm chính:

1.Chất thải gây lây nhiễm: Đây là loại rác thải chứa các mầm bệnh như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm,... Bao gồm: các vật liệu thấm máu, dịch, chất bài tiết từ bệnh nhân như gạc, bông, găng tay, bột bó gãy xương, dây truyền máu,…

2.Các vật sắc nhọn: Bao gồm kim tiêm, lưỡi dao, cán dao mổ, mảnh thuỷ tinh vỡ và các vật dụng có đầu nhọn hoặc cạnh sắc, cũng như các vật dụng dễ vỡ trong quá trình vận chuyển có thể tạo thành đầu nhọn có thể gây ra vết cắt hoặc chọc thủng da.

3. Chất thải y tế từ phòng thí nghiệm: Bao gồm găng tay, ống nghiệm, các vật dụng sử dụng trong quá trình nghiên cứu bệnh tật, huyết học, truyền máu, vi sinh học, cũng như các chất thải khác từ phòng thí nghiệm.

4. Chất thải dược phẩm: Bao gồm thuốc đã quá hạn sử dụng, bị nhiễm khuẩn, dược phẩm không còn nhu cầu sử dụng và các loại thuốc gây độc tế bào.

5.Chất thải bệnh phẩm: Bao gồm mô người có khả năng bị nhiễm bệnh hoặc không, nội tạng, các phần cơ thể, nhau thai và các thi thể người, xác động vật và mô động vật phòng thí nghiệm.

Sự nguy hiểm của rác thải y tế

Rác thải y tế là loại rác thải nguy hại tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm cho sức khỏe con người và môi trường nếu không được xử lý đúng cách. Dưới đây là một số thông tin về sự nguy hiểm của rác thải y tế:

1. Nguy cơ lây nhiễm:

• Rác thải y tế có thể chứa mầm bệnh nguy hiểm như vi khuẩn, virus, nấm,... có thể gây ra các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho con người như HIV/AIDS, viêm gan B, C, lao,...
• Mầm bệnh có thể lây lan qua các đường tiếp xúc trực tiếp như tiếp xúc với máu, dịch cơ thể, hoặc tiếp xúc gián tiếp qua các vật dụng y tế bị ô nhiễm.

2. Nguy cơ ngộ độc:

• Rác thải y tế có thể chứa các hóa chất độc hại như thuốc tẩy, hóa chất trị liệu, kim loại nặng,...
• Nếu tiếp xúc trực tiếp với các hóa chất này, có thể gây ngộ độc cấp hoặc mãn tính, ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

3. Nguy cơ cháy nổ:

• Một số loại rác thải y tế như bình xịt, bình khí y tế có thể gây cháy nổ nếu không được xử lý đúng cách.
• Cháy nổ rác thải y tế có thể gây thiệt hại về người và tài sản, đồng thời giải phóng các khí độc hại vào môi trường.

4. Gây ô nhiễm môi trường:

• Rác thải y tế nếu không được xử lý đúng cách có thể gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai và không khí.
• Các chất độc hại từ rác thải y tế có thể ngấm vào đất và nước, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và hệ sinh thái.

5. Ảnh hưởng đến thẩm mỹ:

• Rác thải y tế vứt bừa bãi gây mất mỹ quan đô thị, ảnh hưởng đến cảnh quan và chất lượng cuộc sống.

Quy trình xử lý rác thải y tế hiện nay

Thu thập và phân loại tại nguồn

Bước đầu tiên là thu gom và phân loại rác thải y tế ngay tại nơi phát sinh. Các cơ sở y tế cần trang bị đầy đủ túi và thùng rác chuyên dụng cho từng loại rác. Việc phân loại đúng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho người thu gom và xử lý, đồng thời tạo điều kiện cho các bước tiếp theo diễn ra hiệu quả hơn.

Một số nhóm rác thải y tế phổ biến bao gồm:

• Rác thải nguy hại lây nhiễm: Mảnh vụn mô, kim tiêm, dịch cơ thể, ...
• Rác thải nguy hại không lây nhiễm: Thuốc hóa chất, thuốc chống ung thư, ...
• Rác thải không nguy hại: Giấy tờ, bìa carton, ...

Tiệt trùng rác thải nguy hại

Sau khi phân loại, rác thải y tế nguy hại cần được tiệt trùng để loại bỏ hoàn toàn mầm bệnh  trước khi đến bước tiếp theo. Các phương pháp phổ biến bao gồm đốt ở nhiệt độ cao, sử dụng hóa chất khử trùng hoặc lò vi sóng. Việc tiệt trùng kỹ lưỡng loại bỏ hoàn toàn mầm bệnh, đảm bảo an toàn cho môi trường và sức khỏe con người.

Xử lý rác thải thông thường

Đối với rác thải y tế thông thường như giấy, vải, nhựa,… việc xử lý có thể theo hai hướng: tái chế hoặc tiêu hủy. Tái chế được khuyến khích sử dụng vì giúp tiết kiệm tài nguyên và giảm thiểu tác động môi trường, trong khi biện pháp tiêu hủy sẽ đảm bảo an toàn cho các loại rác không thể tái chế.

Lưu trữ và vận chuyển an toàn

Rác thải y tế sau khi xử lý cần được đóng gói cẩn thận, lưu trữ và vận chuyển đến khu vực xử lý cuối cùng một cách an toàn. Việc đánh dấu rõ ràng nguồn gốc và loại rác giúp cho việc xử lý tại điểm đến được thực hiện chính xác và hiệu quả nhất.

Quy trình xử lý rác thải y tế với bốn bước trên là tiêu chuẩn chung được áp dụng tại hầu hết các cơ sở y tế. Tuy nhiên, tùy vào đặc thù hoạt động và loại rác thải, có thể có những điều chỉnh nhất định để đảm bảo hiệu quả tối ưu. Tuy nhiên, yếu tố an toàn luôn được đặt lên hàng đầu trong suốt quá trình xử lý, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Cách xử lý rác thải y tế

Hiện nay, có nhiều cách xử lý rác thải y tế, nhưng không phải phương pháp nào cũng hiệu quả và an toàn. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

• Khử trùng: Phương pháp này sử dụng các chất khử trùng để tiêu diệt vi khuẩn và virus trong rác thải y tế. Tuy nhiên, nó không loại bỏ hoàn toàn các chất độc hại có trong rác thải.
• Tái chế: Sử dụng kỹ thuật để tái chế rác thải y tế thành các vật liệu mới có thể sử dụng được. Dù hiệu quả, nhưng quy trình này phức tạp và tốn kém.

• Chiếu xạ vi sóng: Sử dụng sóng tần số cao để tiệt trùng rác thải y tế. Phương pháp này hiệu quả nhưng đòi hỏi chi phí đầu tư và vận hành cao.
• Đốt cháy: Đây là quá trình đốt chất thải y tế ở nhiệt độ cao. Thiêu đốt tại chỗ cung cấp ưu điểm là xử lý nhanh chóng và dễ dàng. Tuy nhiên, cần lựa chọn thiết bị xử lý sau đốt để xử lý khí thải nguy hại ra môi trường. Sơ đồ quy trình xử lý rác thải y tế bằng lò đốt rác (Mediburner) là một ví dụ, giúp đảm bảo an toàn cho con người và môi trường xung quanh.

Tình hình xử lý rác thải y tế tại tphcm

Các cơ sở y tế và môi trường tại TP.HCM đang đẩy mạnh các chính sách và biện pháp xử lý rác thải y tế một cách hiệu quả và an toàn. Thành phố đã xây dựng các trung tâm xử lý rác thải y tế và thực hiện các chương trình tái chế và tái sử dụng.

Quy định xử lý rác thải y tế

Các quy định về xử lý rác thải y tế được đặt ra nhằm đảm bảo an toàn cho con người và bảo vệ môi trường. Các quy định này bao gồm các hướng dẫn cụ thể về phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải y tế. Các cơ sở y tế phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quy trình xử lý chất thải y tế để đảm bảo rác thải y tế được xử lý một cách an toàn và hiệu quả.

Tổng kết

Quy trình xử lý rác thải y tế là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Việc tuân thủ các quy định về xử lý rác thải y tế và áp dụng các hướng dẫn xử lý rác thải y tế một cách nghiêm ngặt sẽ giúp giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn từ rác thải y tế. Cùng chung tay bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng bằng cách xử lý rác thải y tế một cách đúng đắn và hiệu quả.