Kinh tế biển đang bị đe dọa nghiêm trọng vì rác

Việt Nam có hơn 1 triệu km diện tích mặt nước biển, gấp 3 lần diện tích đất liền, có bờ biển dài 3.260km, với 2.770 đảo ven bờ. Sự phát triển kinh tế biển đã trở thành động lực cho sự phát triển kinh tế của đất nước. Các vùng ven biển hằng năm thu hút khoảng 70% số lượng khách quốc tế và 50% khách nội địa, mang lại 70% doanh thu cho ngành du lịch cả nước, cùng với nguồn thu nhập cho khoảng gần 3 triệu lao động nghề biển. 

Tuy nhiên, theo số liệu thống kê, trong 10 năm qua mức đóng góp của kinh tế biển và ven biển vào GDP cả nước đã giảm từ 48% năm 2005 xuống còn 40,7% năm 2010 và 32,5% năm 2015.

Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là do ô nhiễm. Ô nhiễm biển đã và đang là cản trở lớn cho quá trình phát triển bền vững biển Việt Nam. Trong đó, ô nhiễm đến từ rác thải tại các vùng biển ven bờ tại Việt Nam là vô cùng đáng báo động.

Việc ô nhiễm môi trường biển gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như:
- Làm suy thoái đa dạng sinh học biển, đặc biệt là hệ sinh thái san hô.  Phá hoại môi trường sống và làm tuyệt chủng một số loài sinh vật, hải sản. Từ đó làm giảm nguồn lợi từ biển, trữ lượng hải sản giảm.
- Làm mất mỹ quan, kéo theo nhiều hệ lụy cho ngành du lịch. Đặc biệt là các bờ biển du lịch nổi tiếng như: Phú Quốc, Vũng Tàu, Phan Thiết, Mũi Né, Nha Trang, Mỹ Khê, Cửa Lò, Sầm Sơn…
- Ảnh hưởng đến việc nuôi trồng thủy hải sản, tác động xấu đến sinh kế của triệu ngư dân.

1. Thực trạng môi trường biển ở Việt Nam hiện nay

Sự phát triển kinh tế trong những năm gần đây đã kéo theo sự gia tăng về sản xuất và tiêu thụ chất thải nhựa. Theo một nghiên cứu gần đây, rác thải nhựa chiếm khoảng 94% tổng lượng thải rắn được thu gom tại 38 khu vực bờ sông, ven biển khắp đất nước và phần lớn trong số đó là rác thải không tái chế.

Hình ảnh rác trên bờ kè TP. Phan Thiết được Pan Trading JSC ghi lại vào Tháng 6 - 2022

Tính tới năm 2018, Việt Nam đứng thứ tư trên toàn thế giới về số lượng rác thải nhựa được đổ ra biển với khoảng 0,28 - 0,73 triệu tấn/ năm.

Nhiều du khách bức xúc khi chứng kiến bãi biển đầy rác. Ảnh: Pan Trading JSC

Ngoài ra, ở một số khu vực ven bờ biển và cửa sông đang bị ô nhiễm dầu chủ yếu do các tàu nhỏ đánh cá đã thải ra biển, chất hữu cơ từ chất thải sinh hoạt, hay các nhà máy, khu công nghiệp thiếu quy hoạch, hệ thống xử lý nước thải chưa xử lý triệt để...

2. Nguyên nhân gây nên ô nhiễm biển

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường biển. Nhưng chúng được phân loại và chia thành hai nguyên nhân lớn:

2.1. Do yếu tố tự nhiên

Sự bào mòn, sạt lở núi, do hiện tượng băng tan, sự hòa tan nhiều muối khoáng có nồng độ cao bao gồm các kim loại nặng, xác chết của các sinh vật biển,…

Vỏ sò, vỏ ốc và đất đá bị sóng biển đánh dạt vào bờ gây mất mỹ quan và có thể gây nguy hiểm cho khách du lịch. Ảnh do Pan Trading JSC ghi nhận tại biển Mũi Né vào Tháng 6-2022

2.2. Do yếu tố con người

- Rác thải dân sinh: Theo nghiên cứu của viện nghiên cứu biển, hải đảo Việt Nam, 80% rác thải ra biển xuất phát từ hoạt động trên đất liền. Việt Nam có 112 cửa biển, đây chính là nguồn để rác trôi ra đại dương
- Dùng chất nổ, chất độc để đánh bắt thủy hải sản sẽ khiến các loài sinh vật biển chết hàng loạt. Có thể khiến một số loài bị tuyệt chủng. Ngoài ra, nếu việc khai thác này không được kiểm soát thì các xác của các sinh vật biển còn sót lại trên biển sẽ bị phân hủy, sẽ gây ô nhiễm cho nước biển.
- Các chất thải, nước thải công nghiệp, nông nghiệp,… chưa được xử lí triệt để từ các nhà máy, khu đô thị,… sẽ được đổ ra sông, theo dòng chảy ra biển làm ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng.
- Việc vứt rác thải bừa bãi, thiếu văn hóa trong hoạt động du lịch, sinh hoạt tập thể.
- Sự cố tràn dầu: làm nước biển nhiễm một số chất độc hại, gây ra cái chết hàng loạt cho nhiều sinh vật biển. 

3. Các biện pháp bảo vệ môi trường biển

Đứng trước thực trạng và nguy cơ hủy hoại các bờ biển tại Việt Nam, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, cần phải có các giải cải bảo vệ môi trường biển như:
- Kiểm soát chặt chẽ các hoạt động khai thác biển. Nghiêm cấm đánh bắt thủy hải sản bằng điện, chất nổ, hóa chất độc hại.
- Có chế tài nặng cho những hành vi khai thác tràn lan, không đúng tiêu chuẩn và pháp luật.
- Kiểm tra & xây dựng nhiều hệ thống xử lí nước thải, chất thải tốt, đạt chuẩn trước khi thải ra.
- Xây dựng các hệ thống đê, mương,… để kiểm soát tình trạng thiên tai, lũ lụt,…
- Dùng một số nguyên liệu có khả năng khử độc, khử khuẩn có nguồn gốc từ thiên nhiên để làm sạch môi trường (như vôi, than hoặc tính,..)
- Tuyên truyền, nâng cao ý thức của mỗi người dân về việc bảo vệ môi trường biển. Tích cực phát động những hành động như dọn dẹp vệ sinh, rác thải ở các vùng biển.

4. Cải tạo môi trường biển bằng Máy vệ sinh môi trường chuyên dụng

Bờ biển sạch khi có xe cào rác bãi biển làm sạch